Heyvanların yuvaları

Heyvanların, xüsusilə də balaların qorunmasında "yuvalar"ın çox əhəmiyyətli funksiyası var. Bu səbəbdən, bir çox canlı növü təəccüblü texnikalardan istifadə edərək, çox saylı arxitektura incəliyinə sahib yuvalar qururlar. Yuvaların inşasında çox fərqli texnikalardan istifadə edilir. Heyvanlar çox vaxt bir memar kimi plan qurur, əsl divar ustası kimi çalışır, mühəndis kimi texniki vasitələrdən istifadə edir, bəzən də bir dekorator kimi yuvalarını dekorasiya edir, bəzəyirlər. Çox vaxt bu usta bənnalar yuvalarını qura bilmək üçün gecə-gündüz heç dayanmadan çalışırlar. Əgər yoldaşları varsa, əmək bölgüsü edərək bir-birlərinə kömək edirlər. Ən çox diqqət göstərilən yuvalar isə yeni dünyaya gələcək balalar üçün hazırlanan yuvalardır. (Harun Yəhya, Canlılardakı Fədakarlıq və Şüurlu Davranışlar)

Yuvaların hazırlanma texnikaları şüuru və zəkası olmayan bir canlıdan gözlənilməyəcək qədər mükəmməldir. Bu yuvaların heyvanların öz zəkaları ilə hazırlana bilməyəcəkləri çox açıqdır. Çünki heyvanların bu yuvaları qurmadan əvvəl bir çox mərhələni planlamış olmaları lazımdır. Əvvəlcə yumurtalarının və ya balalarının təhlükəsizliyi üçün bir yuvaya ehtiyacları olduğunu təyin etmələri, daha sonra isə yuva üçün ən uyğun yeri müəyyən etməlidirlər. Heç bir canlı yuvasını təsadüfi bir yerdə qurmur.

Yuvanın quruluşu və istifadə edilən materiallar da mühitə görə "xüsusi olaraq" seçilir. Məsələn, dəniz quşları su kənarlarında yaşadıqları üçün ani su basqınlarına qarşı suya basdırılmayan və suda üzə bilən otlardan ibarət olan xüsusi yuvalar qururlar. Qamışlıqların olduğu sahələrdə yaşayan quşlar isə küləkdə yelləndikdə yuvadakı yumurtaların düşməməsi üçün geniş və dərin yuvalar qururlar. Bununla yanaşı, çöl quşları yuvalarını temperaturun ətrafa görə ən az 10°C daha aşağı olduğu kolluqların təpəsində qururlar. Çünki əks halda yer səviyyəsində 45°C olan temperatur balalar üçün sanki bir soba təsiri yaradacaq və qısa müddətdə ölmələrinə səbəb olacaq.

Balalar üçün xüsusi yuvalar

Canlılar üçün balalarının həyatı çox vacibdir; yumurtladıqdan və ya doğumdan sonra tək məşğuliyyətləri balalarıdır. Balaların qorunmasına çox böyük diqqət göstərirlər. Məsələn, toxucu quşu balalarını qorumaq üçün bir yuva qurmaqla kifayətlənmir, ətrafa çox sayda "saxta yuva" qurur. Bunun səbəbi, balaların böyüdüyü əsl yuvanı saxta yuvalar arasında gizlətmək və düşmənin diqqətini fərqli yuvalara çəkməkdir. Bu, əlbəttə ki, toxucu quşlarının öz zəkasından qaynaqlanması mümkün olmayan, çox incə planlanmış bir yanıltma taktikasıdır.

Düşmənlərdən yuvanı qorumaq üçün istifadə edilən məşhur üsullardan biri də yuvanı quru yarpaqların, yada tikanlı bir ağaclığın içinə gizlətməkdir. Bəzi növlərdə bir oyuğun içində ana və yumurtaları varkən, onları qorumaq məqsədi ilə oyuqların girişini palçıqla bağlayır, ya da öz xüsusi mayelərini və torpağı qarışdıraraq meydana gətirdikləri suvağı istifadə edib, girişə kvadrat şəklində bir divar hörürlər.

Bir çox quş növü bitki liflərini, ot və kol çırpı kimi vəsaitləri hörərək balalarının rahat böyümələri üçün çox möhkəm və çox maraqlı yuvalar qurur. İlk dəfə balalayacaq olan gənc quş bir yuvanın necə qurulduğunu o günə qədər heç görmədiyi halda, ilk dəfədən qüsursuz yuva inşa edə bilir.

Heyvanların yuvaları araşdırıldıqda arxitektura üstünlükləri ilə yanaşı, ana və atanın yuva istehsalı üçün göstərdikləri fədakarlıqlar da diqqətçəkicidir. Məsələn, quşlar balaları üçün yuvaları böyük bir diqqətlə hazırlayarkən, özlərinə daha sadə yuvalar qururlar.

Yuvaların istehsal mərhələləri düşünüldükdə bu heyvanların nə qədər böyük zəhmətlərlə bu yuvaları qurduqları, nə qədər çox enerji sərf etdikləri və necə bir fədakarlıq göstərdikləri daha yaxşı aydın olacaq. Bir quşun qurduğu ən sadə yuva üçün belə yüzlərlə dəfə qanad çırparaq çır-çırpı toplaması lazımdır. Çünki dimdiyində hər dəfə yalnız bir və ya iki parça daşıya bilər. Ancaq bu vəziyyət quşu qorxutmur və böyük səbirlə lazımi vəsaiti daşımağa davam edir. Bu əsnada əsla bezib usanmır.

Həmişə eyni diqqətlə qurulan yuvalar

Canlıların bu qabiliyyətləri haqqında diqqət yetirilməsi lazım olan bir incəlik də var: Hər canlı doğulduğu andan etibarən öz növünün istifadə etdiyi yuvanın qurulması ilə bağlı bütün məlumatlara və qabiliyyətə malikdir. Hər heyvan növü dünyanın hansı tərəfində olursa olsun yuvasını eyni şəkildə qurur.

Şübhəsiz ki, bütün bunlar həmin canlıların öz başlarına sahib ola biləcəkləri qabiliyyətlər deyil. Elə isə quşlara və digər canlılara qüsursuz deyilə biləcək yuvaları qurduran güc nədir? Canlılar sahib olduqları bu qabiliyyətləri necə qazanırlar?

Canlıların yuvalarını qurma üsullarını təsadüfi əldə etmədikləri aydındır. Bu məlumatların və qabiliyyətlərin hamısını heyvanlara ilham edən və onları üstün qabiliyyətlərlə birlikdə var edən sonsuz elm və güc sahibi Allah'dır.